Dược động học là gì? Các công bố khoa học về Dược động học
Dược động học là một lĩnh vực trong khoa học dược phẩm nghiên cứu sự chuyển động của thuốc trong cơ thể, bao gồm các quá trình hấp thụ, phân phối, chuyển hóa và bài tiết. Quá trình hấp thụ liên quan đến việc thuốc đi vào dòng máu, phân phối miêu tả cách thức thuốc lan ra khắp cơ thể, chuyển hóa thực hiện chủ yếu qua gan và ảnh hưởng tới tác động của thuốc, bài tiết liên quan đến việc loại bỏ thuốc qua thận cùng các cơ quan khác. Nắm vững dược động học giúp tối ưu hóa liều lượng thuốc nhằm đạt hiệu quả điều trị tối đa và giảm thiểu tác dụng phụ, đồng thời rất quan trọng trong sự phát triển và điều chỉnh thuốc.
Giới thiệu về Dược động học
Dược động học là một nhánh của khoa học dược phẩm nghiên cứu sự chuyển động của thuốc trong cơ thể. Đây là một lĩnh vực quan trọng giúp chúng ta hiểu rõ cách thức thuốc được hấp thụ, phân phối, chuyển hóa và bài tiết. Những yếu tố này quyết định liều lượng thuốc, tác dụng, và tính an toàn của nó khi sử dụng trên người hoặc động vật.
Các quá trình cơ bản của Dược động học
Hấp thụ (Absorption)
Hấp thụ là quá trình mà thuốc đi vào dòng máu từ nơi mà nó được tiêm vào hoặc được hấp thụ qua bề mặt cơ thể. Tốc độ và mức độ hấp thụ có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như dạng bào chế của thuốc, đường dùng thuốc, và tình trạng sinh lý của người sử dụng (ví dụ: pH dạ dày, tính thấm của màng tế bào).
Phân phối (Distribution)
Phân phối mô tả cách thức thuốc lan truyền khắp cơ thể và đạt tới các mô đích. Quá trình này phụ thuộc vào các yếu tố như lưu lượng máu, tính thấm của mạch máu, liên kết protein huyết tương và tính chất hóa học của thuốc. Một số thuốc có thể dễ dàng vượt qua hàng rào máu-não, trong khi những thuốc khác thì không.
Chuyển hóa (Metabolism)
Chuyển hóa là quá trình mà thuốc bị chuyển đổi thành các dạng khác nhau trong cơ thể để dễ dàng bài tiết hơn. Gan là cơ quan chính chịu trách nhiệm cho việc chuyển hóa thuốc, thông qua các enzyme như cytochrome P450. Quá trình chuyển hóa có thể làm giảm tác động của thuốc hoặc, trong một số trường hợp, tạo thành các chất chuyển hóa có hoạt tính sinh học.
Bài tiết (Excretion)
Bài tiết là quá trình loại bỏ thuốc ra khỏi cơ thể. Thận là cơ quan chính phụ trách bài tiết qua nước tiểu, nhưng các con đường khác như qua mật, phổi, hoặc mồ hôi cũng có thể đóng vai trò quan trọng. Khả năng và tốc độ bài tiết ảnh hưởng đến thời gian tồn tại và hiệu lực của thuốc trong cơ thể.
Tầm quan trọng của Dược động học
Dược động học giúp các nhà khoa học và bác sĩ hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa liều lượng và tác dụng của thuốc. Bằng cách nghiên cứu các quá trình hấp thụ, phân phối, chuyển hóa và bài tiết, họ có thể tối ưu hóa liều lượng để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất và giảm thiểu tác dụng phụ. Hiểu biết về dược động học cũng cần thiết trong giai đoạn phát triển thuốc, từ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đến thử nghiệm lâm sàng và điều chỉnh liều lượng cho các nhóm đối tượng khác nhau.
Danh sách công bố khoa học về chủ đề "dược động học":
Hội chứng hô hấp cấp tính do virus SARS-CoV-2 lần đầu bùng phát vào năm 2019 và lan truyền trên toàn thế giới. Chloroquine đã được sử dụng một cách không đồng nhất trong điều trị nhiễm SARS-CoV-2. Hydroxychloroquine có cơ chế hoạt động giống với chloroquine, nhưng tính an toàn cao hơn khiến nó trở thành lựa chọn ưu tiên để điều trị sốt rét và các bệnh tự miễn dịch. Chúng tôi đề xuất rằng tác dụng điều hòa miễn dịch của hydroxychloroquine cũng có thể hữu ích trong việc kiểm soát bão cytokine xảy ra ở giai đoạn muộn trong các bệnh nhân SARS-CoV-2 nặng. Hiện tại, không có bằng chứng để ủng hộ việc sử dụng hydroxychloroquine trong nhiễm SARS-CoV-2.
Hoạt động dược lý của chloroquine và hydroxychloroquine được thử nghiệm sử dụng các tế bào Vero bị nhiễm SARS-CoV-2. Các mô hình dược động học dựa trên sinh lý (PBPK) đã được triển khai cho cả hai loại thuốc riêng biệt bằng cách tích hợp dữ liệu trong ống nghiệm của chúng. Sử dụng các mô hình PBPK, nồng độ hydroxychloroquine trong dịch phổi đã được mô phỏng với 5 chế độ liều khác nhau để khám phá chế độ hiệu quả nhất trong khi xem xét đến tính an toàn của thuốc.
Hydroxychloroquine (EC50 = 0.72 μM) được xác định là có hoạt tính mạnh hơn chloroquine (EC50 = 5.47 μM) trong ống nghiệm. Dựa trên kết quả mô hình PBPK, một liều tải 400 mg dùng hai lần mỗi ngày của hydroxychloroquine sulfate dùng bằng đường uống, sau đó là liều duy trì 200 mg dùng hai lần mỗi ngày trong 4 ngày được khuyến nghị cho nhiễm SARS-CoV-2, vì nó đạt được hoạt tính gấp 3 lần so với chloroquine phosphate khi dùng 500 mg hai lần mỗi ngày trước 5 ngày.
Hydroxychloroquine được xác nhận có hoạt tính mạnh hơn chloroquine trong việc ức chế SARS-CoV-2 trong ống nghiệm.
Một phương pháp sinh lý học đã được phát triển, nhận ra rằng dòng máu qua gan, hoạt động của quá trình loại bỏ tổng thể (độ thanh thải nội tại), sự gắn kết thuốc trong máu và cấu trúc giải phẫu của tuần hoàn gan là những yếu tố sinh học chính quyết định đến việc làm sạch thuốc trong gan. Phương pháp này cho phép dự đoán định lượng cả mối quan hệ nồng độ/thời gian thuốc tự do và tổng nồng độ thuốc trong máu sau khi tiêm tĩnh mạch và uống, cũng như bất kỳ thay đổi nào có thể xảy ra do sự thay đổi của các tham số sinh học nói trên. Những xem xét này đã dẫn đến một phân loại sự chuyển hóa của thuốc dựa trên tỷ lệ loại bỏ ở gan. Phân loại đề xuất này cho phép dự đoán và diễn giải các tác động của sự khác biệt cá nhân trong hoạt động chuyển hóa thuốc, đường sử dụng, tương tác dược động học và trạng thái bệnh tật lên sự loại bỏ thuốc ở gan.
Xác định hiệu quả và độ an toàn của việc điều trị bằng rituximab kết hợp với methotrexate (MTX) ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp (RA) hoạt động không đáp ứng đầy đủ với các liệu pháp kháng yếu tố hoại tử u (anti‐TNF) và khám phá dược động học cũng như dược lực học của rituximab ở đối tượng này.
Chúng tôi đã đánh giá hiệu quả và an toàn chính tại tuần thứ 24 ở những bệnh nhân tham gia vào thử nghiệm REFLEX (Randomized Evaluation of Long‐Term Efficacy of Rituximab in RA), một nghiên cứu pha III kéo dài 2 năm, đa trung tâm, ngẫu nhiên, mù đôi, có kiểm soát giả dược về liệu pháp rituximab. Những bệnh nhân có RA hoạt động và không đáp ứng đầy đủ với 1 hoặc nhiều liệu pháp anti‐TNF đã được ngẫu nhiên hóa để nhận rituximab dạng tiêm tĩnh mạch (1 liệu trình, gồm 2 lần truyền 1.000 mg) hoặc giả dược, cả hai đều có nền MTX. Điểm cuối chính của hiệu quả là đáp ứng theo tiêu chí cải thiện 20% của Hiệp hội Thấp khớp Hoa Kỳ (ACR20) ở tuần 24. Các điểm cuối phụ là đáp ứng theo tiêu chí cải thiện ACR50 và ACR70, Điểm Hoạt động Bệnh trên 28 khớp, và tiêu chí đáp ứng của Liên minh Châu Âu chống Thấp khớp (EULAR) ở tuần 24. Các điểm cuối bổ sung bao gồm điểm trên Bảng đánh giá chức năng cho bệnh mãn tính-mệt mỏi (FACIT-F), Chỉ số Khuyết tật của Bảng đánh giá sức khỏe (HAQ DI), và Bảng câu hỏi 36 mục tóm tắt (SF-36), cũng như điểm phóng xạ được sửa đổi bởi Genant ở tuần 24.
Bệnh nhân được chỉ định giả dược (n = 209) và rituximab (n = 311) đều có RA hoạt động lâu dài. Ở tuần 24, số lượng bệnh nhân được điều trị rituximab chứng minh đáp ứng ACR20 nhiều hơn đáng kể (
Ở tuần 24, một liệu trình đơn lẻ rituximab kết hợp với liệu pháp MTX đồng thời đã mang lại những cải thiện đáng kể và có ý nghĩa lâm sàng trong hoạt động bệnh ở các bệnh nhân có RA hoạt động lâu dài mà không đáp ứng đầy đủ với 1 hoặc nhiều liệu pháp anti‐TNF.
Trong bối cảnh ngày càng xuất hiện nhiều tác nhân vi khuẩn Gram âm kháng đa kháng sinh và sự thiếu hụt các thuốc mới để điều trị các nhiễm trùng này, colistin (được sử dụng dưới dạng tiền dược không hoạt động là colistin methanesulfonate [CMS]) đã nổi lên như một lựa chọn điều trị, đặc biệt cho các bệnh nhân nặng. Có rất ít dữ liệu dược động học (PK) sẵn có để hướng dẫn liều lượng cho bệnh nhân nặng, bao gồm cả những bệnh nhân đang điều trị thay thế thận. Trong một nghiên cứu đang tiến hành phát triển mô hình PK dân số cho CMS và colistin, đến nay đã có 105 bệnh nhân được nghiên cứu; bao gồm 12 bệnh nhân chạy thận nhân tạo và 4 bệnh nhân đang điều trị thay thế thận liên tục. Đối với các bệnh nhân không điều trị thay thế thận, có sự khác biệt lớn về mức lọc creatinine, dao động từ 3 đến 169 ml/phút/1,73 m 2. Mỗi bệnh nhân được điều trị bằng liệu trình dosacgi chọn lựa của bác sĩ, và 8 mẫu máu cho phân tích PK được thu thập trong khoảng liều lượng vào ngày 3 hoặc 4 của liệu trình điều trị. Mô hình PK tuyến tính với hai ngăn cho CMS và một ngăn cho colistin hình thành mô tả tốt nhất dữ liệu. Các yếu tố tham số bao gồm mức lọc creatinine đối với tổng độ thanh thải CMS và colistin, cũng như trọng lượng cơ thể đối với thể tích trung tâm của CMS. Các ước lượng tham số do mô hình cung cấp được sử dụng để đưa ra các gợi ý về cách khởi đầu và duy trì liều lượng cho các loại bệnh nhân khác nhau, bao gồm cả những người chạy thận nhân tạo và điều trị thay thế thận liên tục. Dựa trên hiểu biết hiện tại của chúng tôi về quan hệ PK và dược động lực của colistin, colistin có thể được sử dụng hiệu quả nhất như một phần của một liệu pháp kết hợp rất tích cực, đặc biệt là cho bệnh nhân có chức năng thận từ trung bình đến tốt và/hoặc cho các vi sinh vật có MIC ≥1,0 mg/lít.
Anthocyanin là các hợp chất thực vật có hoạt tính sinh học vasoactiva đã được báo cáo. Tuy nhiên, do tính không ổn định của chúng ở pH trung tính, chúng được cho là chịu sự phân hủy và chuyển hóa sinh học đáng kể. Mục tiêu của nghiên cứu hiện tại là xác lập dược động học của các chuyển hóa của cyanidin-3-glucoside (
Một liều bolus đường miệng 500 mg của
Dược động học của itraconazole ở người được đặc trưng bởi sự hấp thu qua đường uống tốt, phân bố rộng khắp trong mô với nồng độ mô cao gấp nhiều lần trong huyết tương, thời gian bán hủy bài tiết tương đối dài khoảng một ngày và sự chuyển hóa thành một số lượng lớn các chất chuyển hóa. Một trong số đó, hydroxy-itraconazole, có hoạt động chống nấm và giải thích tại sao mức nồng độ chống nấm trong huyết tương, khi đo bằng phương pháp sinh học, cao gấp khoảng ba lần so với mức nồng độ itraconazole đo bằng phương pháp HPLC đặc hiệu.
Các nghiên cứu phân bố đã chỉ ra rằng các mức độ hoạt động điều trị của itraconazole được duy trì lâu hơn nhiều trong một số mô nhiễm bệnh so với trong huyết tương. Ví dụ, mức độ hoạt động tồn tại trong bốn ngày ở biểu mô âm đạo sau khi điều trị một ngày và trong ba tuần ở lớp bì của da sau khi ngừng điều trị. Khác với fluconazole, itraconazole không can thiệp vào các enzym chuyển hóa thuốc ở động vật có vú, giảm thiểu nguy cơ tương tác với các thuốc được dùng đồng thời. Những tính chất dược động học này có thể góp phần vào hiệu quả và an toàn cao của itraconazole đối với bệnh nhân mắc các nhiễm trùng do nấm khác nhau. Các dạng bào chế mới đang được khám phá để mở rộng phạm vi ứng dụng của itraconazole cho liệu pháp tiêm tĩnh mạch và đường uống ở bệnh nhân mắc chứng kém hấp thu.
Dược động học của itraconazole, một tác nhân chống nấm hệ thống phổ rộng hiệu quả qua đường uống, đã được đánh giá trên năm tình nguyện viên nam khỏe mạnh. Mỗi đối tượng được nghiên cứu vào ngày 1 và 15 với các liều lượng như sau: 100 mg một lần mỗi ngày (chế độ A), 200 mg một lần mỗi ngày (chế độ B), và 200 mg hai lần mỗi ngày (chế độ C). Vào mỗi ngày nghiên cứu, itraconazole được sử dụng cùng một bữa ăn chuẩn hóa. Mẫu huyết tương được thu thập trong vòng 72 giờ sau liều, và mẫu nước tiểu trong 24 giờ được lấy. Vào ngày 1 của chế độ C, mẫu huyết tương được thu thập sau liều thứ hai. Mẫu được phân tích định lượng itraconazole bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu suất cao đảo ngược, nhạy bén. Đã quan sát thấy sự thay đổi lớn giữa các đối tượng trong nồng độ itraconazole trong huyết tương so với thời gian nghiên cứu. Hấp thu có vẻ chậm, với nồng độ đỉnh trung bình của itraconazole trong huyết tương vào ngày 1 là 110 ng/ml sau 2,8 giờ (chế độ A), 272 ng/ml sau 3,0 giờ (chế độ B), và 553 ng/ml sau 3,4 giờ (chế độ C). Nồng độ đỉnh trung bình của itraconazole trong huyết tương vào ngày 15 là 412 ng/ml sau 3,0 giờ (chế độ A), 1.070 ng/ml sau 4,4 giờ (chế độ B), và 1.980 ng/ml sau 6,0 giờ (chế độ C). Trạng thái ổn định đã đạt được vào ngày 13. Thời gian bán thải tương ứng vào ngày 1 và 15 là 15 và 34 giờ (chế độ A), 20,7, và 36,5 giờ (chế độ B), và 25 và 41,7 giờ (chế độ C), tương ứng. Diện tích dưới đường cong nồng độ huyết tương so với thời gian (0 đến vô cùng) vào ngày 1 là 1.320 (chế độ A), 4.160 (chế độ B), và 12.600 ng.h/ml (chế độ C). Ngoại trừ một bệnh nhân vào ngày 15 của chế độ C, itraconazole không được phát hiện trong nước tiểu. Tất cả dữ liệu hỗ trợ cho hành vi dược động học phụ thuộc liều của itraconazole.
Midazolam là một dẫn xuất của 1,4-benzodiazepin với cấu trúc hóa học độc đáo: tùy thuộc vào pH môi trường, thuốc có thể tạo ra muối dễ tan trong nước (pH < 4) hoặc tồn tại ở dạng vòng diazepin ưu béo (pH > 4). Tính chất này góp phần vào sự khởi phát nhanh chóng của tác dụng và sự dung nạp tốt tại vị trí cục bộ sau khi tiêm parenteral. Sau khi uống và tiêm parenteral, midazolam có tốc độ hấp thu nhanh và được bài tiết nhanh chóng, với thời gian bán thải chỉ khoảng 2 giờ. Có một mối quan hệ hợp lý giữa nồng độ trong huyết tương và tác dụng lâm sàng, điều này cho thấy một phản ứng nhanh nhưng ngắn. Như một thuốc an thần, midazolam chủ yếu được chỉ định cho bệnh nhân mất ngủ gặp khó khăn trong việc ngủ hoặc có mô hình giấc ngủ bất thường trong phần đầu của đêm. Không có hiệu ứng "nỡ người" rõ rệt vào sáng hôm sau. Trong gây mê, midazolam tỏ ra là một thuốc an thần, giảm lo âu và tiềm ẩn khả năng gây mê ngắn sau khi dùng thuốc qua đường uống và tiêm parenteral. Tuy nhiên, trong phẫu thuật nhỏ, sự khởi phát chậm, không dự đoán được và thời gian tác dụng thay đổi, so với thiopental, có thể cản trở việc sử dụng thường xuyên của thuốc này như một chất khởi phát, đặc biệt ở bệnh nhân trẻ, không có sự sẵn sàng mạnh mẽ. Trong phẫu thuật lớn, midazolam là một lựa chọn thay thế cho thiopental để khởi đầu gây mê dù thời gian khởi phát chậm, thay đổi. Các lợi điểm của midazolam bao gồm sự ổn định tim mạch tốt, ức chế hô hấp thoáng qua và nhẹ, tần suất kích ứng tĩnh mạch thấp, tạo ra amnesia trước và ngắn hơn so với các benzodiazepine khác.
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 10